Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
"Tak naprawdę wiedza potoczna nie dostarcza wyjaśnień rzeczywistych, lecz jedynie pozorne" - pisze we wstępie prof. Wojciszke. Służy ona poczuciu, że rozumiemy człowieka, że go ogarniamy, co jest poczuciem zdrowym i potrzebnym; jednak prawdziwej wiedzy dostarcza dopiero nauka. Psychologia jest wprawdzie nauką młodą, liczącą niewiele ponad sto lat, mimo to "trochę już się dowiedzieliśmy, choć czasem nie tego, czego byśmy chcieli". Autor zastrzega, że choć nie stroni od formułowania własnych opinii i chętnie sięga po anegdotę, to jednak opiera się cały czas na faktach stwierdzonych w badaniach naukowych.
W pierwszej z książek wątkiem przewodnim są relacje międzyludzkie, nasze przekonania dotyczące świata społecznego, nasze oceny siebie i innych. W drugiej - kwestie różnic i podobieństw między kobietami i mężczyznami, miłość i związki. W sumie to setka rozdziałków, które prowadzą czytelnika przez prawdziwą dżunglę tematów.
Jest wśród nich wątpliwy związek poczucia szczęścia z bogactwem i pojęcie względnego niezaspokojenia potrzeb, gdy źródłem naszego niezadowolenia jest lepsza sytuacja innych. Pułapki, jakie zastawia na nas pamięć, własna i cudza. Kłopoty z samopoznaniem i kontrolowaniem własnych myśli. Mowa też o fałszu banalnego z pozoru przekonania, że poznać kogoś naprawdę można dopiero wtedy, gdy "zjemy z nim beczkę soli". O różnicy pomiędzy korelacją a przyczynowością i błędach, które się popełnia, gdy się je pomyli. O kształtowaniu, zwłaszcza przez media, "nierealistycznej a negatywnej wizji świata" ("pan pogryzł psa"). O polskiej "kulturze narzekania" i niskim poziomie zaufania społecznego, deformującym nasze postrzeganie i... napędzającym korupcję. O internecie i telewizji. O mitach "szlachetnego dzikusa" i "cywilizacji śmierci". I tak dalej, i tak dalej.
Jak łatwo zauważyć, wszystkie te kwestie ściśle są związane z naszym codziennym życiem, z naszymi wyborami - także politycznymi, z obrazem rzeczywistości, jaki się w nas kształtuje. Autor dobitnie nam to uświadamia, odwołując się co i raz do konkretnych przykładów i sytuacji, w jakich każdy może się znaleźć. Warto uświadomić sobie, czym się tak naprawdę kierujemy, podejmując rozmaite decyzje - zwłaszcza takie, które mogą zaważyć na naszej przyszłości. Te pożyteczne książki skłaniają do autorefleksji, do rewizji utartych i dawno niewietrzonych przekonań.
Dotyczy to także stereotypów odnoszących się do płci, dziedziny, w której biologia łączy się z psychologią i uwarunkowaniami kulturowymi. "Nawet biologicznie zdeterminowane skłonności - pisze autor - wykazują u ludzi dużą plastyczność... Biologicznie wyznaczone upodobania i zachowania nie mają w sobie nic ze sztywnych instynktów, które muszą wyleźć na wierzch, choćby nie wiem co".
I jeszcze dwa pouczające fragmenty. Jeden - o wybaczaniu, które okazuje się dobroczynne także dla samych wybaczających, poprawia wręcz ich fizjologiczną kondycję. "Pod wpływem wybaczenia spada ciśnienie krwi i tempo akcji serca". Co więcej, gdy komuś wybaczymy, rośnie nasza skłonność do działań na rzecz innych. Fragment drugi dotyczy wzajemnej relacji pomiędzy szczęściem a zdrowiem. Otóż szczęście - w przeciwieństwie do gniewu czy depresji - korzystnie wpływa na naszą sprawność sercowo-naczyniową. "Zdrowie jest nie tylko warunkiem szczęścia, ale też jego skutkiem". Warto o tym pamiętać... (Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2009, ss. 226 i 236.)
