Na skróty

Polscy archeolodzy odnaleźli w katedrze we Fromborku czaszkę Mikołaja Kopernika, pochowanego tam w 1543 roku. Prezydent elekt Lech Kaczyński zaproponował w wywiadzie dla “Polityki", by rozwiązać problem upolitycznienia telewizji publicznej oddając jeden z jej kanałów do dyspozycji rządu, drugi zaś - opozycji. Nowym ministrem kultury został Kazimierz M. Ujazdowski, który pełnił już te funkcję w rządzie Jerzego Buzka. “W ciągu ostatnich 15 lat zdarzyła się jedna ważna rzecz - całkowity rozpad publiczności literackiej. Nie istnieje już czytelnik, który by czegoś od literatury oczekiwał, zgłaszał wobec niej jakieś roszczenia i nadzieje. Mamy do czynienia z bardzo poważnym kryzysem odbioru. Wszystko, co dociera do odbiorcy, jest dla niego w równej mierze nieważne. A nieważne jest dlatego, że on sam stał się nieważny, takim się czuje, wobec zachodzących wokół niego zjawisk, procesów społecznych - mówi Janusz Sławiński, literaturoznawca, w wywiadzie udzielonym “Europie", dodatkowi do dziennika “Fakt". - Nie ma też środowisk, które by kształtowały stan ducha odbiorców - ich gusta i wymagania. Zanikły grupy opiniotwórcze, których zadaniem było miarodajne mówienie o literaturze, owi maniakalni »czytacze«, których rozpoznania i oceny były kierunkowskazem dla innych czytających. Oni występowali wobec literatury z jakimiś oczekiwaniami, apologiami, pochwałami, zarzutami... Dziś nic z tego nie pozostało. I w związku z tym sama literatura uległa zagubieniu - bo ona nie wie, na co ma się orientować. Człowiek dzisiejszy nie ma nawet czasu, żeby się zastanowić, czy wielka sztuka jest mu w ogóle do czegoś potrzebna. On ją tylko przelotnie kątem oka zauważa". Laureatami Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (nazywanej “polskim Noblem") zostali w tym roku: archeolog prof. Karol Myśliwiec z Zakładu Archeologii Śródziemnomorskiej PAN (odkrycie grobowca wezyra Merefnebefa w egipskiej Sakkarze); paleontolog prof. Zofia Kielan-Jaworowska (praca “Ssaki ery dinozaurów") oraz informatyk prof. Roman Słowiński z Instytutu Informatyki Politechniki Poznańskiej (komputerowe wspomaganie decyzji). Nagrody zostaną wręczone 6 grudnia na Zamku Królewskim w Warszawie. Francuską Nagrodę Goncourtów otrzymał belgijski pisarz François Weyergans za powieść “Trois jours chez ma mere" (“Trzy dni u mojej matki"). “Najpiękniejszą edytorsko książką roku 2005" w konkursie miesięcznika “Wydawca" wybrano “Czerwonego Kapturka" - z tekstem Joanny Olech i w opracowaniu graficznym Grażyny Lange - opublikowanego przez Agencję Wydawniczą Jacek Santorski & Co. Joannie Olech, naszej stałej autorce, serdecznie gratulujemy! Do 26 listopada trwa XIV Górnośląski Festiwal Sztuki Kameralnej, prezentujący koncerty, ale też wystawy, dyskusje literackie i projekty multimedialne. Wśród gości są m.in. muzycy - Piotr Anderszewski, Malijczyk Salif Keita, Kwartet Śląski, norweski pianista jazzowy i pisarz Ketil Bjornstad; francuski malarz i pisarz Frédérique Pajak; Zbigniew Libera z wystawą swoich fotogramów pt. “Łączniczka" z tekstami Darka Foksa; Marcin Świetlicki. Odbędzie się też sesja poświęcona twórczości Fiodora Dostojewskiego (Adam Pomorski, Ryszard Przybylak, Cezary Wodziński, Tadeusz Sławek) i wernisaż wystawy fotografii Romano Martinisa, poświęconych teatrowi Tadeusza Kantora. Imprezy odbywają się m.in. w Katowicach, Chorzowie, Mikołowie i Bytomiu. Szczegóły: www.cameralis.art.pl. “Tygodnik Powszechny" objął patronat prasowy nad Festiwalem. Na JVC Jazz Festival Warsaw wystąpili m.in. Chick Corea, kontrabasista Charlie Haden z Liberation Music Orchestra i pianistką Carlą Bley oraz Włodek Pawlik i Anna Serafińska. W warszawskim Teatrze Dramatycznym odbyła się premiera “Kobiety z morza", sztuki Susan Sontag na motywach dramatu Ibsena, w reżyserii Roberta Wilsona, jednego z najwybitniejszych reżyserów współczesnego teatru. Występują m.in. Danuta Stenka, Władysław Kowalski i Dominika Ostałowska. “Język medialny, dominujący w kulturze z jednej strony pożera i niszczy wielu twórców, zwłaszcza tych, którzy chcą być na fali. Z drugiej, staje się obiektem negatywnej fascynacji ze strony artystów. Kto wie zresztą, czy nie nastąpiło tu dziwne przewartościowanie pojęć. Często bowiem zamiast obserwacji i opisu rzeczywistości, jej egzystencjalnych zagrożeń pisarze, aby ułatwić sobie zadanie, zatrzymują się na powierzchni języka, dostrzegając jedynie to, co jest oczywiste i łatwe do ośmieszenia. Dowartościowanie niektórych zjawisk należących do popkultury (np. hip hopu) zarówno przez media, jak i zwykłych użytkowników jest przejawem jakiegoś minimalizmu, jakiejś presji tego, co ułatwione i w dużej mierze bełkotliwe, na to, co kiedyś nazywaliśmy wysoką kulturą, a czego zdaje się już nie ma - mówi w “Dekadzie Literackiej" (2005, nr 3/4) Julian Kornhauser, porównując demaskowanie przez poetów Nowej Fali propagandowej nowomowy i dzisiejsze zmagania artystów z tzw. kulturą masową. - Demaskacja trywialności języka kultury masowej jest zbyt łatwym zadaniem. Nie widzę w tym żadnej nici tragicznej. Kiedy my demaskowaliśmy język propagandy, to było coś istotnego, dotykało losu człowieka zdeptanego przez system. Język kolorowych czasopism, prywatnych kanałów telewizji należy do sfery wolności. To jest tylko sprawa naszego wyboru, czy przyjmujemy jego zniewalający uśmiech, czy też mu się nie poddajemy. Obecna kultura popularna nie może być obiektem naszego zainteresowania, bo to jest coś dla literatury bez znaczenia". Nowy numer “Dekady Literackiej" (2005, nr 3/4) poświęcony jest dziedzictwu literackiego i plastycznego pokolenia Nowej Fali. Zwraca uwagę obszerny wspomnieniowy tekst Tadeusza Nyczka o plastykach związanych z grupami “Teraz" i “Wprost", szkic Mariana Stali o wierszu Ryszarda Krynickiego “Byłem tutaj" oraz szereg rozmów: ze Stanisławem Barańczakiem, Julianem Kornhauserem, Ryszardem Krynickim, Adamem Zagajewskim... O pokoleniowej przynależności mówi Ewa Lipska: “Myślę, że zawsze należałam do »samotnej strony« - nawet pisząc »My«...". W warszawskiej Galerii Raster otwarto wystawę prac inspirowanych życiem i twórczością Władysława Broniewskiego - dzieła m.in. Rafała Bujnowskiego, Oskara Dawickiego, Zbigniewa Libery i Wilhelma Sasnala. Wystawie towarzyszy płyta z wierszami Broniewskiego w muzycznych aranżacjach m.in. Muńka Staszczyka i Marcina Świetlickiego. Główne nagrody V Festiwalu Dramaturgii Współczesnej “Rzeczywistość przedstawiona" w Zabrzu otrzymały przedstawienia “Made in Poland" Przemysława Wojcieszka oraz “Blask życia" Rebeki Gilman w reż. Mariusza Grzegorzka. Prelekcją Tadeusza Kornasia “Rytuały »Gardzienic«" Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego zainaugurował cykl otwartych spotkań “Didaskalia współczesnego teatru". W warszawskim Traffic Club wykładać będą m.in. Dariusz Kosiński (“Odin Teatret po czterdziestu latach" - 12 grudnia), Katarzyna Osińska, Łukasz Drewniak, Anna R. Burzyńska, Grzegorz Niziołek, Małgorzata Sugiera. 31 grudnia w Centrum Artystycznym Fabryka Trzciny w Warszawie wystąpi zespół The Woody Allen New Orleans Jazz Band, w którym znany reżyser, twórca “Manhattanu", gra na klarnecie. Główna Księgarnia Naukowa im. B. Prusa oraz drukarnia Sowa uruchomiły internetowy serwis www.wyczerpane.pl, oferujący książki, które wyszły już z normalnego obiegu księgarskiego. W lutym przyszłego roku ma rozpocząć działalność pierwszy polski tabloid telewizyjny. Nowy kanał pod nazwą “Superstacja" ma być wzorowany na gazecie “Fakt".